Atrakcyjne ceny, specjalne akcje zniżkowe typu Black Friday, programy lojalnościowe czy możliwość zakupów z odroczoną płatnością (dzisiaj dostajesz towar, a płacisz za niego za miesiąc czy dwa) powodują, że niektóre osoby dość szybko popadają w obsesję nabywania różnych rzeczy w sposób niekontrolowany. W psychologii zjawisko to określa się, jako zakupoholizm. Jakie mechanizmy nim kierują? Czym się charakteryzuje to uzależnienie i jakie skutki może za sobą pociągnąć?

Zakupoholizm – przyczyny, skutki, definicja

Duża liczba sklepów internetowych oraz możliwość dokonywania zakupów na raty sprzyjają rozwojowi zakupoholizmu.

Zjawisko, o jakim mowa, to nic innego, jak rodzaj uzależnienia o podłożu psychologicznym, którego przedmiotem staje się niekontrolowane nabywanie różnego rodzaju dóbr. Jest to zachowanie kompulsywno-impulsywne. Może pojawić się na skutek szeregu zróżnicowanych czynników. Do najważniejszych z nich zaliczane są:

• zaburzenia na tle hormonalnym – zbyt niski poziom dopaminy oraz serotoniny;
• ogólna tendencja do popadania w uzależnienia czy skrajności;
• rozpaczliwa próba dorównania innym;
• problemy natury psychicznej związane z poczuciem samotności, odrzucenia, brakiem akceptacji.
• zakupoholicy, poprzez zakupy, rekompensują sobie odczuwane braki.

U podstaw tego zjawiska mogą leżeć też trudne czy traumatyczne przeżycia. Wtedy niekontrolowane kupowanie ma na celu poradzenie sobie z przeżywanymi trudnymi emocjami.

Jakie może wywołać zakupoholizm skutki? Przede wszystkim doprowadza on do problemów finansowych. Uzależnienie to powoduje również spustoszenie emocjonalne. Pociąga również za sobą poczucie winy i wyobcowania. Niekiedy może zakończyć się samobójstwem.

Jak objawia się zakupoholizm

Rozpoznanie tego nałogu nie należy do najtrudniejszych, tym bardziej że zakupoholikom trudno jest ukryć swoją obsesję. Najczęstsze objawy, jakie wysyła zakupoholizm to:

• nabywanie produktów w zbyt dużej ilości;
• kupowanie rzeczy, które są danej osobie zbędne;
• zakupy traktowane, jako sposób na poprawę nastroju, hobby czy źródło rozrywki;
• doskonała orientacja w temacie promocji;
• niemal ciągłe przesiadywanie w sklepach bądź na stronach umożliwiających dokonywanie zakupów;
• wydawanie wszystkich wolnych środków na zakupy.

Nałogowe zakupy na kredyt

Największym zagrożeniem dla zakupoholika stanowią zakupy na kredyt. Ich zasady pozwalają mu na nabywanie różnego rodzaju produktów i przedmiotów, bez konieczności natychmiastowej zapłaty. Tym samym osoba owładnięta zakupowym nałogiem, nie ma praktycznie większej kontroli nad wydatkami. Nie czuje też przymusu ich zaprzestania, a jej dług rośnie…

Nie potrafisz kontrolować swoich wydatków? Sprawdź w BIG czy nie jesteś na liście dłużników

Poważne zadłużenia to najczęstszy wynik działań zakupoholików.

Jeżeli podejrzewamy u siebie zakupoholizm, bo nasze zadłużenie osiągnęło absurdalnie wysoką kwotę, wówczas powinniśmy upewnić się, jak w praktyce wygląda nasza sytuacja. Informacje takie znajdziemy na stronie Biura Informacji Gospodarczej. Wystarczy założyć za jej pośrednictwem konto, a następnie wybrać interesującą nas opcję dostępu do interesujących nas danych.

Jak walczyć z zakupoholizmem?

Najważniejsza jest tutaj chęć przerwania tej spirali nabywania, a tym samym zadłużania. Niezbędne może okazać się też wsparcie bliskiej osoby, która będzie rozumiała sedno problemu. Biuro Informacji Gospodarczej opublikowało na tej STRONIE szereg praktycznych porad, które mogą pomóc zakupoholikom. Osoby uzależnione powinny trzymać się z dala od ulubionych sklepów lub zmienić trasę, na której zlokalizowane są jakiekolwiek punkty handlowe. Dobrą praktyką jest też odcięcie się na jakiś czas od sklepów internetowych – na przykład przy pomocy aplikacji blokujących dostęp do wybranych stron. Warto też robiąc zakupy, upewnić się, czy będzie można je zwrócić.

Zasygnalizowany problem można mylnie przypisywać wyłącznie mieszkańcom USA, w których konsumpcjonizm utrzymuje się na dość wysokim poziomie. Niestety zakupoholizm w Polsce również jest obecny. Dotyczy zarówno kobiet, jak i mężczyzn, przy czym tych pierwszych jest dużo więcej. Ułatwiają go łatwo dostępne pożyczki oraz akcje promocyjne, a także upodobanie do rzeczy luksusowych i modnych. Jeśli tylko zauważymy jego pierwsze przejawy, które mogą pojawić się już w wieku nastoletnim, powinniśmy jak najszybciej zacząć działać. Jedynie wczesna i zdecydowana reakcja może zapobiec problemom, w które wcześniej czy później wpada każdy zakupoholik.